Moerasspirea een bewezen geneeskracht.

Filipendula ulmaria: de Moerasspirea:
is een vaste plant uit de rozenfamilie (Rosaceae). Het is een rechtop groeiende, 0,6-2 m hoge plant.
Moerasspirea’s hebben talrijke roomkleurige, 0,4-1 cm brede bloemen met vijf kroonblaadjes, die sterk naar amandel geuren. De bloem bevat veel meeldraden, die ongeveer twee maal zo lang zijn als de kroonblaadjes. De bloemen vormen schermvormige trossen die bloeien van juni tot in augustus en september.
De bladeren zijn afgebroken (oneven) geveerd en hebben een groot topblad, dat handvormig gespleten is. Er zijn twee tot vijf paar deelblaadjes, die dubbel getand en eivormig zijn. Aan de onderzijde zijn ze viltig behaard en grijsachtig. De bladeren aan de opvallend rode stengel staan verspreid en hebben aan de voet van de bladsteel twee steunblaadjes.
De vruchtjes zijn spiraalachtig gewonden en ongeveer 2 mm groot. Vlinder&bijenplant.

taxonomie

Waar:

de moerasspirea groeit vooral op vochtige plaatsen, zoals in ruigtes, nat grasland, bossen, slootkanten, elzenbroekbos en rietvelden. Bij ons in de kruidenlaan links naast de eetbare bloemen en verder overal langs de oevers, bloemenweide, en in de moestuintjes.

Rose ondersoort.

Geschiedenis:
De eerste bewijzen van het gebruik van moerasspirea stammen uit het Neolithicum wat ongeveer 11.000 jaar voor Christus begon. Het is gevonden in residu van een drinkbeker op de Hebriden en in een neolithisch graf in Perth, Schotland. Moerasspirea behoorde tot de drie heilige kruiden van de druïden. Het kruid werd in dranken gedaan en werd vooral om medicinale redenen gebruikt. De andere twee heilige kruiden waren watermunt en ijzerhard. In de Middeleeuwen verspreidde men moerasspirea in huizen, kerken en gebouwen om de muffe geur te verwijderen.

De echte Moerasspirea langs de oever juli 2015.

John Gerard, een kruidenwetenschapper die voornamelijk boeken van Rembert Dodoens vertaalde, schreef in 1597 over dit welriekende kruid: ´De bladeren en bloemen van moerasspirea zijn veel beter dan ander strooikruid… het hart wordt vrolijk en blij en de zintuigen brengt het in verrukking´

Stelletjes die pas getrouwd waren kregen moerasspireabloemen toegeworpen of een slinger van deze plant aangeboden; de plant zou geluk brengen. In Engeland werd de plant bridewort of trouwkruid genoemd. Nicolas Culpeper, een Engelse botanicus die boeken over medicinale kruiden schreef die in zijn tijd alom werden gebruikt, raadde moerasspirea aan bij alle soorten ´vloeiingen´ zoals buikloop, aan. Vanaf de Renaissance werd dit geneeskruid gebruikt om reumatische aandoeningen mee te behandelen en koorts te verlagen en ook gebruikt als middel tegen gal- en nierziekten, maar ook tegen jicht en zenuwpijn. .
Vroeger werd de plant De bladeren en bloemen werden gedroogd om thee van te trekken die bij koorts gegeven werd. De heilzame werking wordt toegeschreven aan verschillende aspirine-achtige verbindingen zoals isosalicine, dat in de bloemkoppen te vinden is. Daarover zometeen meer.

Juni 2015 Kruidenlaan, Moerasspirea in de knop.
Namen:

(Engels: Meadowsweet, Queen of the Meadow, Double Lady of the Meadow, European Meadowsweet; meadowsweat. Ned: Koningin der weide, Koningin der velden, Geitenbaard, Olmkruid, bloeiende olm, Bakkebaard, Stijfstok, Spierkruid, Zwanepoot, Kamerbloem, Ijzermaalkruid, Broodskruid, Koemommel, Lijsorboom, Magerman, Wolfvlinder, Rooiribbe, Reinette. Zweeds: Eland-gras, Noors: Medekruid; Duits: Echtes Mädesüß ; Fries: Wild Geitburd.

In het Latijn heet deze plant Filipendula Ulmaria. In het Latijn betekent filum ´draad´ en pendulum ´hangend´. Filipendula betekent dus ‘hangende draad’. Deze naam heeft de familie van deze plant gekregen omdat de Filipendula Vulgaris wortelknollen heeft die aan een draad hangen.

Ulmaria betekent ´olm´. Het blad van de moerasspirea vertoont gelijkenis met dat van een olm. In het Nederlands wordt dit geneeskruid onder andere olmkruid genoemd.
De naam spirea vinden we terug in het woord aspirine. In aspirine zit acetylsalicylzuur, en moerasspirea was één van de eerste planten waaruit deze stof gewonnen werd.

Kruidenlaan augustus 2015.

Keuken/gebruik:

Dat zo’n veel voorkomende plant zo nuttig kan zijn…! Een echte smaak- en natuurlijke zoetmaker in thee (gedroogd blad), soep (jong blad), likeur en gestoofde vruchten (bloemen), gekoelde drankjes etc. Schijnt naar komkommer te smaken. De bloemen heel ietsje bitter en honingsmaak met een toets van amandel en kunnen gebruikt worden in jam en gelei, siroop, thee of kruidenazijn.

Van de wortel wordt zwarte kleurstof getrokken, van de planttoppen een gele kleurstof. Van de bloemknoppen wordt een belangrijke olie gemaakt voor de parfumindustrie, de gedroogde plantendelen verspreiden een heerlijke lucht in de kamer, die niet snel uitgewerkt is.

Een Spirea sierstruik in de moestuintjes op Zuid. juli 2015.
Geneeskracht:

Moerasspirea heeft een zeer lange geneeskrachtige geschiedenis: het was één van de drie meest heilige kruiden van de Druïden. De bladeren en bloemstengels zijn o.a. ontstekingsremmend, maagbeschermend en darmherstellend. Een aftreksel van de gekookte wortel schijnt effectief te zijn, bij uitwendig gebruik bij de behandeling van wonden en zweren. In de homeopathie wordt de verse wortel verdund tegen hoest, bronchitis en koorts. Ook diuretisch en urinezuur verdrijvend en wordt daarom ingezet bij Artrose, artritis, jicht, ischias, rugpijn, spierpijn, stramme gwerichten. De bloedzuiverende werking tegen de volgende bacteriestammen: shigella dysentricae, staphyloccocus aureus, E. coli en proteus vulgaris. wordt ingezet bij oedemen, oliegurie, lentekuren, preventie nier-blaasstenen, obesitas, cellulitis, huiduitslag. Ook kalmeert het maagslijmvlies en werkt slijmvliessamentrekkend. Quercetine is een flavonoïde die krampopheffend werkt. De antibacteriële werking is goed voor de maag en wordt ingezet bij gastritis, Pyrosis of brandendmaagzuur, preventief tegen maagzweer, diarree en dysenterie, bij kinderen en chronische diarre en darmontstekingen. Ook kan Moerasspirea andere planten in hun werking ondersteunen (adjuvans) bijv samen met andere kruiden tegen hoofdpijn, zenuwpijn, nierproblemen, hoge bloeddruk, preventie hart en vaatziekten. Door de looistoffen kan jet uitwendig gebruikt worden tegen wonden, zweren zwemmerseczeem, spier en gewrichtspijnpreventie baarmoederhalskanker. Wel wordt aanbevolen bij ernstige klachten, symptomen een arts te raadplegen.

Bloei in augustus 2015 kruidenlaan.

Inhoudstoffen:

De bloemen van moerasspirea zijn veruit het best onderzocht. De belangrijkste verbindingen in de bloemen zijn salicylzuurderivaten, zeg maar aspirinestoffen en flavonoïden. De salicylaten komen voornamelijk in de vorm van glycosiden voor; het zijn monotropitine, spiraeine en isosalicine. De flavonoïden die zijn geïsoleerd uit de bloemen zijn quercetine, rutine, hyperoside (quercetine-3-galactoside), avicularine (quercetine-3-arabinoside), spiraeoside (quercetine-4′-glucoside). In de bloemen is spiraeoside in de hoogste concentratie (3,5 %) aanwezig, in de bloemtoppen (met de nog ongeopende, groene bloemknoppen) is het gehalte aan spiraeoside en hyperoside het hoogst (respectievelijk 0,7 % en 0,6 %). Behalve salicylaten en flavonoïden zijn ook looistoffen aangetroffen in de bloemen. Volgens Steinegger en Casparis bevatten de bloemen 10,3% looistoffen.

Uitgebloeid, eind september 2015 kruidenlaan.

Wetenschap:

Immuunmodulerende en anti-inflammatoire werking van Filipendula ulmaria
Gebaseerd op het volksgeneeskundig gebruik werd F. ulmaria wetenschappelijk getest in enkele immunologische proeven. Het waterige extract van de gedroogde wortels kenmerkte zich door een sterke remming van het complement systeem en een invloed op sommige leucocyten, witte bloedcellen. De salicylaten werken koortsverlagend en door het effect op de hypothalamus reguleert dit de lichaamstemperatuur en is bloedvatverwijdend gebleken. Daarnaast pijnstillende en anti-inflammatoire effecten doorde remming van prostaglandine aanmaak. Ook remt salicylzuur oa de aanmaak van histamine en verminderen ze de opsalg van leukocyten bij het ontstekingsgebied. Het zou daarom ookvan betekenis kunnen zjn in de toepassing tegen reumatische aandoeningen.

Recept:

Ze is te verkrijgen in thee, tincturen en capsules. Je kunt ook gewoon een handvol bloemen 5-10 minuten laten trekken (5 minuten is een smakelijke thee) en max 5x per dag drinken. Bij reuma mengen met berkenblad en zwarte bessenblad. Bij hoofdpijn met moederkruid, hartgespan en vrouwenmantel. Bij blaasproblemen samen met cranberries.

Bronnen: Wikipedia; Vreekenzaden.nl; mens en gezondheidinfonu.nl, wetenschap.info.nu

fotografie Ada Besselink.